blog 26: Laten we tonen dat we echte mannen zijn

In 1985 – ruim 30 jaar geleden – was ik vanuit de Landelijke Werkgroep Mannenstudies betrokken bij de organisatie van het eerste landelijke congres getiteld Mannelijkheid en seksueel geweld: de dader belicht. Centraal in dit congres was, zoals de titel al aanduidde, de relatie tussen mannelijkheid en seksueel geweld. Belangrijke conclusie van de conferentie was dat opvattingen over en (ideaal)beelden van mannelijkheid en vrouwelijkheid sterk van invloed zijn op het seksuele gedrag dat mannen (en vrouwen) vertonen en dat daarin de macht(sverhoudingen) tussen mannen en vrouwen een heel belangrijke rol spelen. In dezelfde periode was er ook een organisatie Mannen Tegen Seksueel Geweld, die was opgericht door een van de leden van de Landelijke Werkgroep Mannenstudies. De mannenbeweging verkeerde in zijn hoogtijdagen.

In de VS is heel veel onderzoek gedaan naar seksueel geweld van mannen ten opzichte van vrouwen, ook tamelijk recent. Uit dat onderzoek komt het volgende naar voren:

  • In gemeenschappen waarin sterke opvattingen heersen over de rolverdeling tussen de seksen en mannen en vrouwen in tamelijk gescheiden werelden leven en in gemeenschappen die vrouwvijandig zijn en tolerant tegenover geweld komt meer seksueel grensoverschrijdend gedrag voor.
  • Mannen die sterk geloven in zgn. verkrachtingsmythen (o.a. recht hebben op seks, als een meisje je meevraagt naar haar kamer dan wil ze seks met je etc.) lopen een groter risico om seksueel over de grens te gaan.
  • Kortdurende educatieve programma’s, gericht op mannen, hebben enig effect op kennis en opvattingen over seksueel geweld en verkrachtingsmythen, maar dit effect is niet stabiel.
  • Misvattingen onder mannen (en vrouwen), bijvoorbeeld over hoe vaak ‘de man’ seksueel actief is zorgen voor onnodige druk op mannen om vrouwen onder druk te zetten seks met hen te hebben!
  • Mannen die zich schuldig maken aan seksueel grensoverschrijdend gedrag hebben gedurende dit gedrag geen oog voor de beleving van vrouwen of laten zich daardoor niet of te weinig leiden. Pas als ze geconfronteerd worden met de gevolgen gaan ze zichzelf vragen stellen of bieden ze (halfslachtig) hun excuses aan. Vaak pas nadat ze eerst een poging hebben gedaan om het te ontkennen!

Kijken we naar de cijfers over het ondergaan van seksueel grensoverschrijdend gedrag onder vrouwen boven de 16 dan zien we schokkende cijfers. Maar liefst 34% zegt ja op de volgende vraag: ‘Geweld en agressie komen overal voor en kunnen (ook) seksueel van aard zijn. Seksueel geweld kan thuis, op straat of op internet plaatsvinden. De daders kunnen zowel bekenden als onbekenden zijn. Het kan, bijvoorbeeld, gaan om kwetsende seksuele toenaderingen of ongewenste aanrakingen, of gedwongen worden om seksuele dingen te doen of toe te staan. Is u ooit in uw leven seksueel geweld overkomen?’

Vragen we verder naar  de 13 hieronder genoemde specifieke vormen, dan stijgt het percentage tot maar liefst 56% (!!!), kwetsende opmerkingen niet meegerekend. 12% van de vrouwen in dit onderzoek gaf aan ooit verkracht te zijn!!!

  • Iemand maakte kwetsende opmerkingen.
  • Ik werd op een kwetsende manier aangeraakt of vastgepakt.
  • Ik werd gedwongen om me uit te kleden, terwijl dat niet nodig was
  • Iemand maakte seksueel getinte opnames van mij, en/of liet die opnames zien aan anderen, terwijl ik dat niet wilde.
  • Iemand liet mij (in het echt of op internet) zijn of haar borsten, billen of geslachtsdelen zien, terwijl ik dat niet wilde.
  • Ik werd onder mijn kleren betast terwijl ik dat niet wilde.
  • Ik werd gedwongen om iemand onder zijn / haar kleren te betasten
  • Ik werd gedwongen tot masturbatie (soloseks)
  • Ik werd gedwongen manuele seks (vingeren of aftrekken) toe te staan of uit te voeren.
  • Ik werd gedwongen orale seks (pijpen of beffen) toe te staan of uit te voeren
  • Iemand probeerde mij te verkrachten (ongewenst seksueel binnendringen via vagina of anus).
  • Ik ben verkracht (ongewenst seksueel binnendringen via vagina of anus).
  • Ik moest andere – hierboven niet genoemde – seksuele handelingen verrichten, terwijl ik dat niet wilde. Zo ja, wat was dat, wat gebeurde er?

De cijfers stammen uit 2010. Het is nu zeven jaar later. Is er iets veranderd? Ja. Een iets kleiner percentage vrouwen antwoorden op de algemene vraag met ja. Tegelijkertijd moeten we ons afvragen of de drempel voor vrouwen niet heel veel hoger is geworden. De actie #MeToo laat zien dat de drempel om met de ervaring naar buiten te komen nog steeds heel groot is. Uit onderzoek komt naar voren dat vrouwen gemiddeld 16 jaar wachten voordat ze iemand in vertrouwen nemen over wat ze hebben meegemaakt. Er via #MeToo mee naar buiten komen vraagt nóg meer moed! Ik hoop dat nóg meer vrouwen de kracht vinden in zichzelf om er mee naar buiten te komen.

En omdat uit een ander onderzoek blijkt dat seksueel geweld tegen vrouwen in bijna 100% van de gevallen door mannen wordt gepleegd is het dus (nog steeds) belangrijk dat mannen zich massaal uitspreken tegen seksueel geweld tegen vrouwen. En méér doen dan schaapachtig lachen als een van hun soortgenoten over de grens gaat: hem vragen of zijn gedrag getuigt van respect. Hem terecht wijzen. Alternatieven aanreiken. Het goede voorbeeld geven. Ook dat vraagt moed, kracht en lef! Het doet dus een beroep op onze mannelijkheid. Maar op een positieve manier. Laten we massaal tonen dat we echte mannen zijn!!!