Blog 20. Jos van der Schot: Waarom mannen zich niet uitspreken

“Hoe kunnen we de stem van mannen in het debat over geweld tegen vrouwen (het #MeToo-debat) vaker en luider laten klinken?” Dat was de centrale vraag waarmee we dit jaar de tweede blogmarathon startten. Het is een vraag die me al de nodige jaren bezighoudt. De meeste mannen in mijn omgeving vinden geweld tegen vrouwen onacceptabel, maar om zich er publiekelijk over uit te spreken …

Het mannelijke zwijgen

Wat maakt dat mannen zich niet roeren in dit debat? Uiteraard zijn er mannen die de #MeToo-situatie niet herkennen of afdoen als een incident, maar zelfs de mannen die zich bewust zijn van de aard en ernst van een gebeurtenis, zwijgen vaak. Toen de Amerikaanse feminist Jackson Katz de vraag kreeg voorgelegd in een televisie-interview gaf hij vier verklaringen: 1) ze weten niet wat te zeggen; 2) ze zijn bang de verkeerde dingen te zeggen; 3) ze zijn bang dat ze aan mansplaining doen (iemand die iets uitlegt aan een ander, die er vaak meer van weet); of 4) ze zijn bang status te verliezen bij hun peers. Kort samengevat zijn deze mannen onzeker en doen er daarom maar het zwijgen toe.

Rebecca Solnit maakt in haar essay Een korte historie van het zwijgen onderscheidt tussen stilte en zwijgen. “Zwijgen doet mensen lijden zonder verhaal, maakt dat leugens groeien en gedijen en misdaden onbestraft blijven.” Ze maakt ook een onderscheidt tussen het zwijgen van mannen en van vrouwen. Vrouwen zwijgen omdat ze geleerd hebben niet te worden gehoord, terwijl mannen zwijgen om daarvoor iets terug te krijgen. “Van mannen wordt een ander soort zwijgen verwacht dan van vrouwen. Je kunt je het toezicht op de seksen voorstellen als het opleggen van wederzijds zwijgen, en dan herken je in het zwijgen van de man een ruiloffer voor macht en lidmaatschap.”

Macho paradox

In die zin vraagt het spreken van mannen, met name als andere mannen zich misdragen, lef. Dat noemt Katz de Macho Paradox. Waar denigrerend en grensoverschrijdend gedrag als macho wordt gezien en mannen in veel situaties een hogere status geven, is het veel krachtiger als een man opstaat en het gedrag van deze macho’s afkeurt en afremt. In zijn boek The Macho Paradox – Why some men hurt women and all men can help geeft hij een lijst van tien dingen die een man kan doen.

 

Ten things men can do to prevent gender violence

 

De kern ervan is dat we geweld tegen vrouwen moeten zien als mannenvraagstuk. Mannen zijn daarbij niet alleen dader, maar ook empowered bystander. Dat betekent dat wij, mannen, niet de andere kant op kijken bij misbruik, seksisme en homofobie, maar ons uitspreken en in actie komen. Daarvoor moeten we ons bewust zijn van onze eigen houding en gedrag en ons daarin continue moeten scholen. Praktisch vraagt het om de verbinding aan te gaan met vrouwen en groepen die seksisme bestrijden en om geen geld te besteden aan artikelen of lidmaatschappen van mensen die seksisme in stand houden en versterken. Tot slot, wees een mentor en leraar voor jongens en laat ze zien hoe je een man kunt zijn op een manier die vrouwen niet vernedert of misbruikt.

Lef

Het is een lijst met (mannelijke) waarden, waar niemand tegen kan zijn. Gelijktijdig is het een to-do-lijst die eist dat je altijd op je hoede moet zijn. Want de meeste mannen hebben het tegendeel geleerd, zien het dagelijks om zich heen en worden door hun omgeving beloond voor het verkeerde gedrag.

Heb het lef om je uit te spreken. Ik doe dat, zowel in geschreven teksten als in – vaak spannende – situaties waar mannen over de schreef gaan. Mijn ervaring is dat het me waardering oplevert, zowel van anderen als van mezelf. Het heeft me een gelukkiger man gemaakt.

 

Spreken en luisteren

Dat mannen stoppen met zwijgen is een voorwaarde voor het creëren van een gelijkwaardigere wereld. Minstens zo belangrijk is het (blijven) luisteren. De Zweedse hoogleraar organisatiestudies, Carl Cederström besloot zich een maand op te sluiten met feministische klassiekers. Hij schreef hier in de Guardian een prachtig stuk over (How to be a good man: what I learned from a month reading the feminist classics, https://www.theguardian.com/world/2018/oct/02/how-to-be-good-man-me-too-month-reading-feminist-classics). Misschien een idee om de komende donkere dagen te verlichten. Hier nog een aantal titels die mij hebben geïnspireerd om niet langer te zwijgen.

 

• Jackson Katz: The Macho Paradox – How some men hurt women and all man can help.
• Rebecca Solnit: A short history of silence (in The mother of all questions; ook in Nederlandse vertaling te krijgen: Een korte historie van het zwijgen, in De moeder aller vragen)
• Susan Brownmiller: Against our will – Men, women and rape.
• Susan Falludi: Backlash – The Undeclared War against American Women; en Stiffed – The Betrayal of the American Man.
• Jens van Tricht: Waarom feminisme goed is voor mannen.