Blog 7. Rocher Koendjbiharie: De nieuwe mannelijkheid

Dit is blog 7 in de White Ribbon-blogmarathon. Ook meebloggen tegen geweld tegen vrouwen? Kijk hier.

In het derde weekend van oktober nam ik deel aan het Deltaplanweekend van Emancipator. Deze organisatie streeft naar sociale rechtvaardigheid. Een duurzame wereld waarin iedereen zich in veiligheid, vrijheid en gelijkwaardigheid kan ontplooien en ontwikkelen, staat voorop bij hen.

Het Deltaweekend was gericht op mannen, mensen die gesocialiseerd zijn als mannen of beïnvloed zijn door mannelijkheidsnormen. Het doel van het weekend was om deze groep te onderwijzen over gendergerelateerd geweld en hoe zij een belangrijke rol spelen in het verminderen van dit geweld. Iemand die mij erg dierbaar is, heeft zelf seksueel geweld meegemaakt. Dit was voor mij de aanleiding om mij in te schrijven voor het weekend en mijn verantwoordelijkheid te nemen. Ik wil namelijk als man bijdragen aan het voorkomen van gendergerelateerd geweld dat vooral door mannen gepleegd wordt. 

Gendergerelateerd geweld

Dit soort geweld is anno 2020 nog steeds een groot probleem. Een onderdeel van gender gerelateerd geweld is het geweld tegen vrouwen. Bijna de helft van de vrouwen in Nederland krijgt na haar vijftiende te maken met seksueel geweld. In 90% van deze gevallen pleegt een man dat geweld, blijkt uit statistieken. Vaak is de oorzaak van dat geweld te herleiden naar ongelijke machtsstructuren. Hierbij is dan niet eens gekeken naar de details van het geweld. Zo ervaren lesbische vrouwen of femme presenting personen ook gendergerelateerd geweld door heteroseksuele mannen. Soms heeft dit de benaming ‘correctieve verkrachting’. Dit is overduidelijk een verschrikkelijke daad gegrond op absoluut niks, er is immers niks te corrigeren

Mannen spelen daarom een hele belangrijke rol in het verminderen en voorkomen van dit geweld. De ongelijke machtsstructuren tussen mannen en vrouwen worden in stand gehouden in de samenleving. Dit gebeurt onder andere door het herhalen of niet tegenspreken van traditionele genderrollen en conservatieve concepten van mannelijkheid en vrouwelijkheid. Binnen de LHBT+-gemeenschap zijn deze traditionele genderrollen en conservatieve concepten iets waar we tegen ageren, omdat we weten hoe verstikkend deze kunnen zijn.

Mannelijkheid

Gedurende het weekend kwam één thema steeds naar voren: mannelijkheid. Daarbij ging het specifiek om het verschil tussen de conservatieve en giftige definitie van mannelijkheid en de brede definitie van mannelijkheid, namelijk wat we zelf willen definiëren als mannelijk. We keken ook naar de traditionele genderrollen. Een oefening om meer licht te werpen op het problematische aspect van deze genderrollen was gefocust op welke scheldwoorden we te horen krijgen als we niet voldoen aan die rollen. Vrouwen horen de scheldwoorden ‘pot’, ‘lesbo’, ‘manwijf’, of juist ‘bitch’, ‘hoer’ en slet’. Mannen worden bijna altijd uitgescholden voor ‘mietje’, ‘flikker’ of ‘homo’. 

Die oefening maakte iets in me los. Opeens was ik weer terug op de middelbare school en kon ik dezelfde scheldwoorden weer horen. Ik voldeed nooit aan de normen die waren opgelegd: de witte norm, de heteronorm, en zo ook niet de mannelijkheidsnorm. Ik toonde te veel vrouwelijkheid, en dit kon niet door de beugel volgens de ‘stoere’ jongens die op school rondliepen. Dit heb ik jarenlang moeten horen.

De discussie over mannelijkheidsnormen gaf me ook flashbacks naar een moment enkele maanden terug. Op een of ander willekeurig formulier moest aanvinken of ik man of vrouw ben. Ik bleef langer dan verwacht naar het woord ‘man’ staren. Ik voelde complete vervreemding van dit woord en daarmee van wat het betekent om een man te zijn. Eerst vroeg ik me af of ik wel in een bepaald ‘genderhokje’ te stoppen ben. Maar ik dacht terug aan zowat mijn hele leven en hoe mijn genderidentiteit altijd overeenkwam met mijn geslacht, en dat is nooit anders geweest. Hoe kon het dan dat het woord ‘man’ zo ver weg voelde? 

Uiteindelijk realiseerde ik me dat het antwoord lag in hoe de samenleving naar mannen kijkt. Ik voelde vervreemding van het concept ‘man’ omdat ik er altijd van ben weggeduwd. Ik heb nooit voldaan aan de normen die mannen opgelegd krijgen en hoe de conservatieve noties van mannelijkheid in stand worden gehouden. Zo schreef ik al eerder over hoe ik mijn vrouwelijkheid toelaat en laat leven. Vanuit die conservatieve kijk op mannelijkheid zou ik nooit een man kunnen zijn. Juist daarom verzet ik me tegen dit soort conservatieve denkbeelden, omdat ik mij niet laat opleggen wat ik wel en niet kan zijn.

Heruitvinden

Deze ervaring en het gevoel van die vervreemding deelde ik met de andere deelnemers van het weekend. Precies de vervreemding is hetgeen wat ons kan bevrijding van de maatschappelijke norm. Op het moment dat we niet lijken te voldoen aan een norm, kunnen we ons afzetten van die norm. Mensen zullen ons toch raar aankijken en bestempelen als ‘afwijkend’, dus waarom zouden we dat niet omarmen? Op het moment dat ieder van ons dit doet, kunnen we vervolgens onze eigen definitie toekennen aan normen en concepten zoals mannelijkheid. Heruitvinden wat het betekent om man te zijn, is een stap naar de toekomst.

 

Deze blog verscheen eerder op www.expreszo.nl