Fatherhood in the Nordic Welfare States – Aandachtspunten en lessen voor de mannenemancipatie in Nederland
Hans Faddegon, Secretaris van de Raad van Toezicht heeft voor Emancipator het boek Fatherhood in the Nordic Welfare States gelezen en belicht in deze blog een aantal aandachtspunten en lessen voor de mannenemancipatie in Nederland.
Het boek is een verzameling van actueel en recent onderzoek naar de stand van zaken omtrent vaderschap in 2015 in de Scandinavische landen (Noorwegen, Zweden, IJsland, Finland en Denemarken). De laatste 25 jaar hebben zich in deze landen opmerkelijke ontwikkelingen voorgedaan die te maken hebben met groei naar een situatie van meer gender-gelijkheid. Een belangrijk beleidsinterventie blijkt hierbij vaderverlof en wel met name het niet aan de moeder overdraagbare verlof, waarbij het salaris grotendeels wordt doorbetaald en dat bedoeld is om vlak na de geboorte van een kind op te nemen.
Wanneer dat verlof minimaal 6 weken duurt, blijkt het een effectieve manier te zijn om vaders duurzaam te laten delen in de zorg voor kinderen en bij het uitvoeren van huishoudelijke taken. Het leidt daarbij tot een verandering van het denken over manlijkheid.
Uit de onderzoeken komen een aantal opmerkelijke bevindingen naar voren:
- de effecten van vaderverlof nemen over de jaren geleidelijk toe en na 5-10 jaar is er een duurzame verandering opgetreden en wordt het vaderverlof voor (meer dan) 90 % opgenomen.
- hoe hoger het opleidingsniveau van met name de moeder, des te meer wordt er gebruik gemaakt van het vaderverlof en des te meer heeft het ook de beoogde effecten:
- waarborgen dat een kind zorg ontvangt van zowel de moeder als de vader
- moeders en vaders blijken beter en in sterkere mate in staat te zijn om werk en zorg te combineren
- om te bewerkstelligen dat ook de lager opgeleiden (en daardoor lager gesalarieerden) het vaderverlof kunnen opnemen, is het nodig dat het volledige loon wordt doorbetaald. Bij hoger opgeleiden is een percentage van 75-80 % van het normale loon voldoende en ook is een maximumbedrag geen beletsel, mits dat het maximum niet te laag is.
- de zorgverdeling tussen vaders en moeders blijkt zich in belangrijke mate te ontwikkelen in de eerste maanden na de geboorte van het eerste kind en zich in een vast patroon te bestendigen. Daarom is het van groot belang om vaders in staat te stellen om in een vroeg stadium een verzorgende band met het kind te laten opbouwen
Belangrijkste hinderpalen zijn de heersende opvattingen over kostwinnerschap, mannelijkheid en de houding van de werkgevers, zowel formeel als informeel. Het blijkt noodzakelijk te zijn de werkgevers te overrulen door een politieke beslissing. Vaak is er onder de bevolking een grote steun voor de maatregelen die nodig zijn om vaderverlof te realiseren.
Bekostiging kan eenvoudig geregeld worden uit de bestaande werknemersverzekeringen.
Hans Faddegon, september 2015
