Intersectionaliteit, wat moeten we ermee? Verslag van de Kennishub Intersectionaliteit

Op 7 februari 2019 vond de eerste Kennishub van de Alliantie Genderdiversiteit plaats, over intersectionaliteit. Verslaggever Robert Witte was erbij!

 

Dagvoorzitter Ira Kip opende de Kick Off met een opsomming van wat ze allemaal is, van zus tot theatermaker tot Olympisch zwemmer (in haar hoofd), en dat was meteen de introductie van intersectionaliteit, het thema van vandaag. Het is zowel een woord waar je snel je tong over breekt als een woord dat nog niet erg bekend is bij de gemiddelde Nederlander. Keynote speaker Nancy Jouwe (onderzoeker, curator en projectleider op het gebied van culturele en sociale bewegingen in postkoloniaal Nederland) sprak de hoop uit dat na vandaag mensen er wat minder bang voor zijn. Volgens haar helpt het om het woord vaak uit te spreken, dus laten we dat even doen:

In-ter-sec-ti-o-na-li-teit. Inter-sectio-naliteit. Intersectionaliteit.

Intersectionaliteit dus. Maar wat is dat dan? En wat is het verschil met diversiteit, het woord waar Jouwe inmiddels klaar mee is?

 

Diversiteit

Stel dat er een norm is in Nederland en die norm is de witte heteroseksuele cisman zonder beperkingen en met een modaal inkomen. Bij diversiteitsdenken weet je dat er ook mensen zijn die afwijken van de norm: er zijn vrouwen, zwarte mensen, homoseksuelen, transseksuelen en mensen met een bijstandsuitkering. Als je een divers personeelsbestand wilt, probeer je als werkgever uit elke van deze groepen iemand aan te nemen en voilà, je doet aan diversiteit. Dat dacht General Motors tenminste. Ze hadden niet alleen witte mannen in dienst, maar ook vrouwen en zwarte mensen. Maar wat bleek? De vrouwen die er werkten waren allemaal wit en zaten aan de balie, de zwarte mensen waren allemaal man en stonden aan de lopende band. Is dat diversiteit? Misschien wel, maar intersectioneel is het niet.

 

Intersectionaliteit

Bij intersectionaliteit ben je je ervan bewust dat mensen op meerdere assen kunnen afwijken van ‘de norm’, dat die assen elkaar beïnvloeden en dat dat iemands positie in de maatschappij bepaalt. Iemand kan vrouw zijn en zwart. En lesbisch. En alleenstaand moeder. En ook nog slechtziend. Heb je het plaatje? Voeg er dan nog even aan toe dat ze rijk is, erg rijk. Opeens is het plaatje anders. Want iemand die rijk is, neemt een geheel andere positie in de maatschappij in dan iemand die arm is, ook al zijn ze verder exact hetzelfde. Dat is, in een notendop, intersectionaliteit. Jouwe definieert het zo:

‘Onze verschillende identiteiten/categorieën van verschil (ras, klasse, gender, seksualiteit, etc.) beïnvloeden elkaar op materieel, institutioneel en symbolisch niveau met als resultaat dat we op een verschillende manier met discriminatie of machtsposities te maken krijgen.’

 

Ingewikkeld?

Voor mensen die in het dagelijks leven te maken hebben met discriminatie en de machtsposities van anderen, is intersectionaliteit waarschijnlijk niet ze zo moeilijk te begrijpen: ze ervaren het al. Ook mensen die in hun leven verschillende posities in de maatschappij hebben ingenomen, weten uit ervaring hoe intersectionaliteit werkt. Ingewikkeld is het, denk ik, vooral voor mensen die altijd een comfortabele plek op de diverse assen hebben gehad. Bij hen hebben de assen elkaar op een positieve manier beïnvloed en meewind merk je nu eenmaal minder snel op dan tegenwind. Sterker nog, bij meewind kun je zelfs denken dat het niet waait.

 

In de praktijk

Intersectionaliteit, wat kunnen/moeten/willen we ermee? Stap een is, zoals bij alles, bewustwording: intersectionaliteit bestaat en heeft invloed op ieders leven. De volgende stap is met een intersectionele blik naar mensen en situaties kijken, zodat je het hele plaatje ziet. En dan ontdek je misschien nieuwe bondgenoten, of je ziet dat je organisatie niet zo inclusief is als dat je dacht of je kunt mensen beter helpen doordat je de invloed van de verschillende assen begrijpt.

 

Samen sterk

Wat heb je als organisatie aan de Alliantie Genderdiversiteit? De Single Supermoms vroegen of de alliantie hun petitie wilde tekenen. Jens van Tricht (Emancipator) antwoordde dat dat kon, maar dat het meer impact heeft als alle aanwezige organisaties apart ondertekenen. En dat is waar de kracht van de alliantie ligt: het verenigen van allerlei ‘kleine stemmen’ op de meest uiteenlopende intersectionele posities tot een grote stem die ons allen verder helpt.

 

Foto’s door Hazem Abboud.