Vrouwendagspecial: Vincent Duindam over veertig jaar in de wereld van feminisme

Dit jaar ben ik 40 jaar actief in de wereld van feminisme en emancipatie. Mijn onderzoeksmateriaal over mannen, feminisme en vaders is onlangs opgenomen in het Internationaal Archief van de Vrouwenbeweging. IIAV/Atria in Amsterdam. Tevens werd ik opa. En net zoals ik jaren (samen) voor onze meiden zorgde, heb ik nu op vrijdag de zorg voor Noah.

Een goed moment om terug te blikken. En om vooruit te blikken! Wat is er eigenlijk veranderd in deze periode –en wat niet? Waar liggen de uitdagingen van deze tijd? Wat zie ik op dit moment bij mijn studenten aan de UU? In mijn werk heb ik altijd psychologie en sociologie gecombineerd. De laatste jaren combineer ik dit óók met levenskunst/mindfulness. Niet alleen vrijer t.o.v. genderrollen. Vrijer t.o.v. alle rollen en verwachtingen. Dé remedie tegen burn-out. In onderstaande 10 stellingen heb ik dit samengevat.

1. Er is veel veranderd, veel hetzelfde gebleven. In het kort: de levens van vrouwen zijn veel meer veranderd dan de levens van mannen. Vrouwen en betaalde arbeid is nu de norm, de regel, de vanzelfsprekendheid. Dat is sterk veranderd. De levens van mannen zijn veel minder veranderd. Zorg neemt relatief een minder grote plaats in in hun leven.

2. Als je iets wilt zeggen over sexe/gender, mannen/vrouwen, maak dan steeds de vergelijking met sociale klassen en etnische groepen. Dan zie je wat er kan veranderen en hoe –en wat lastiger is; juridisch: expliciete discriminatie, tot en met vastgeroeste gewoonten. Verkrachting binnen het huwelijk ‘bestond’ juridisch niet voor 1991. En natuurlijk stemrecht, ontslagen worden als je ging trouwen, etc.

3. Veel verschillen zijn sociaal-cultureel-psychologisch, maar daarmee niet speciaal ‘makkelijker te veranderen’. Het roept (bij sommige mensen) angst op, als mannen geen mannen meer kunnen zijn (wat dat dan ook moge betekenen), vrouwen geen vrouwen, als het huwelijk niet langer alleen voor hetero’s is, etc. Dan zie je dezelfde sentimenten als bij, bv., de zwarte pieten discussie.
https://www.youtube.com/watch?v=7K50UstKfJM (All In The Family Intro)

4. Homofobie is een belangrijk thema. Heeft ook met 3. (hierboven) te maken. Angst.

5. Gender is eigenlijk een ‘sociale maskerade’. Maar rollen zijn niet oppervlakkig. Het zit vaak diep. Het is geïnternaliseerd. Shakespeare wees hier al zeer eloquent op. En Goffman baseerde er een heel complete en prachtige sociologische benadering op.

6. Macht. Als de machtsverschillen tussen mannen en vrouwen afnemen, zal (sexueel) geweld ook afnemen. Je ziet dit ook bij mannen onderling. “Kleed je maar even uit”, als je deze baan wilt. “ (#metoo, acteerwereld etc). Dit heb ik zelf ook meegemaakt in de mediawereld. Ik wilde graag een column in het toenmalige UN, er kwamen telkens verzoeken om samen het toilet te bezoeken, samen te douchen, etc.

7. De social media maken problemen groter, vooral voor kwetsbare groepen: meisjes, m.n. lager opgeleid, gescheiden ouders, etc. (Matteüseffect)

8. Betaalde arbeid is voor vrouwen en mannen belangrijker geworden. En het dringt, m.n. via de social media (en identiteit) diep het leven binnen. De grens werk – privé is bijna verdwenen. Mensen lijden onder de terreur van totale beschikbaarheid. “Arbeidsethos” van een nieuwe orde. Dit geeft veel onrust –ook voor kinderen.

9. Oplossingen 🙂 Hoe diep het ook zit, we zij niet onze sociale maskerade en zelfs niet onze psychologische maskerade. Op de grens van psychologie en spiritualiteit is er relevant werk in de Jungiaanse traditie. Je kunt je bewust worden van alle stemmen, energieën, impulsen (voices) en er steeds minder mee ‘samenvallen’. Dit schept veel ruimte in je hoofd -en in je leven. Pas op dat moment worden er eigenlijk keuzes mogelijk. Ook om je handen thuis te houden (#metoo). Of om te beseffen dat je niet je werk bent.

10. Dan kan ook het “boerderijmodel” weer gaan werken. Veel thuis doen, met alle digitale hulpmiddelen, maar zonder dat deze jou overnemen.