Gendergerelateerd geweld is een enorm probleem: bijna de helft van de Nederlandse vrouwen krijgt te maken met fysiek of seksueel geweld. Mannen zijn verantwoordelijk voor het overgrote deel van de geweldsincidenten. Geweld is sterk verbonden aan maatschappelijke ideeën en normen voor mannen en mannelijkheid. Dit maakt van geweld een mannenprobleem en een mannelijkheidsprobleem. We moeten dus bij mannen beginnen om geweld te voorkomen.

Hoewel het overgrote deel van de geweldsplegers man is, is het overgrote deel van de mannen geen pleger. Juist die groep kan en moet bijdragen aan het voorkomen van geweld. Geweld hangt sterk samen met mannelijkheidsnormen: de manier waarop mannen leren dat ze man moeten zijn. Om geweld te voorkomen zetten wij dus niet alleen in op bewustwording en normalisering van ingrijpen, maar vooral op het verruimen en transformeren van die normen. Zo maken we mannen deel van de oplossing.

Je kan deze afbeelding downloaden en mag ‘m gebruiken als je erbij vermeldt dat Emancipator de eigenaar is. Fijn als je wil linken naar emancipator.nl/piramide. Hij is ook verkrijgbaar op ansichtkaarten en stickers, kom naar een van onze events of mail ons je adres, dan sturen we ‘m op: info@emancipator.nl.

De piramide laat zien hoe het systeem werkt waarin gendergerelateerd geweld bestaat. Geweld staat namelijk niet op zichzelf, maar kan alleen bestaan in een context die seksisme, genderongelijkheid en geweld bagatelliseert, normaliseert en uitlokt.

Femicide kan alleen bestaan in een samenleving die verkrachting, stalking, straatintimidatie, victim blaming en seksistische grappen vergoelijkt en weglacht als kleedkamerpraat en “alleen maar een grapje”. Een samenleving die mannen leert dat ze eerst en vooral “een echte man” moeten zijn, hun waarde moeten ontlenen aan seks, dominant en stoer moeten zijn, niet te praten over problemen en alles zelf op te lossen.. Een samenleving die jongens leert dat ze geen emoties mogen tonen behalve woede, nooit onzeker mogen zijn, en al helemaal geen homo – “homo” is nog altijd het meestgebruikte scheldwoord onder jongens. In die samenleving, waarin een “echte man” zijn belangrijker is dan mens zijn, blijft geweld bestaan. Maar als we de piramide van onderaf afbreken, het fundament eronder weghalen, maken we niet alleen mannen meer mens maar kunnen we al het geweld dat bovenin plaatsvindt ook stoppen.

Veel mannen die beginnen zich te verdiepen in seksueel en (ander) gendergerelateerd geweld vragen zich af wat ze kunnen doen: als je zelf immers geen geweld pleegt, hoe kan je dan helpen te zorgen dat het stopt? De voorbeelden van geweld die hoger in de piramide staan zijn moeilijk om direct te voorkomen: om verkrachting of femicide te stoppen, moet je maar net op het juiste moment op de juiste plaats zijn.

Maar de piramide laat zien dat het heel makkelijk is om bij te dragen aan het stoppen van geweld: hoe lager in de piramide, hoe makkelijker je kan ingrijpen in een situatie. Maakt een vriend een stomme grap? Geeft iemand het slachtoffer van een geweldsincident de schuld? Noemt iemand een vrouw een slet of andere seksistische term? En ook: vindt iemand dat jongens niet zouden mogen huilen? Vraagt iemand een jongetje van acht of die al een vriendinnetje heeft? Dat zijn de plekken waar je het verschil kan maken. Lach niet mee om grappen, spreek de persoon in kwestie aan, in de situatie of erna. Geloof vrouwen en andere slachtoffers. Onderzoek hoe de normen van de man box jou gevormd hebben, en hoe je er uit kan stappen. Vraag je af of je zelf onbewust weleens grenzen hebt opgezocht of overschreden. Praat met je vrienden over hun ervaringen. Word deel van de oplossing.

Een handreiking bij de piramide vind je hier: gemaakt door Rutgers en Atria, met voorbeelden van situaties, advies om goed te reageren in de situatie, en wetenschappelijke onderbouwing van de verbanden tussen de lagen.

FAQ

Klopt dat wel? Waar hebben jullie je cijfers vandaan?

De onderzoeken waar we onze meeste cijfers op baseren vind je hier en hier.

Hoezo mannen? Niet alle mannen zijn pleger!

Klopt, gelukkig maar! De meeste plegers zijn mannen, maar de meeste mannen zijn geen pleger. Toch zijn alle mannen opgegroeid in een samenleving die bepaalde verwachtingen van hen heeft en hen bepaalde normen heeft opgelegd, en in een cultuur die geweld tegen vrouwen bagatelliseert, normaliseert en uitlokt. Ook als je zelf geen geweld hebt gepleegd ben je wel deel van die cultuur. Alle mannen kunnen en moeten eraan bijdragen dat die cultuur verandert.

Ons werk richt zich specifiek op het veranderen van mannelijkheidsnormen, omdat die aan de basis liggen van geweld. Mannen moeten in actie komen. Daarom zijn veel van onze interventies gericht op mannen, en mensen die zijn gesocialiseerd als man of op een andere manier beïnvloed worden door mannelijkheidsnormen.

Mannen zijn toch ook slachtoffer van geweld door vrouwen?

Klopt. Ook mannen zijn slachtoffer van geweld door vrouwen en dat is problematisch. Geweld van vrouwen tegen mannen komt echter veel minder vaak voor dan het epidemische en structurele patriarchale geweld dat vrouwen dagelijks wereldwijd door mannen wordt aangedaan.

Bovendien wordt dit argument vaak alleen gebruikt wanneer we het hebben over geweld door mannen. Maar als je alleen aandacht hebt voor het probleem van geweld tegen mannen wanneer we het hebben over geweld tegen vrouwen, dan is het niet meer dan een bliksemafleider voor een onderwerp waarmee je misschien niet geconfronteerd wil worden.

Lhbtqia+ personen zijn toch ook slachtoffer van geweld?

Klopt. Zie bijvoorbeeld dit onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau. Geweld tegen lhbtqia+ personen is een groot probleem. En het wordt, net als gendergerelateerd geweld, voornamelijk gepleegd door mannen. Mannelijkheidsnormen transformeren draagt dus ook bij aan het voorkomen van geweld tegen lhbtqia+ personen. Strikte mannelijkheidsnormen leiden tot geweld tegen mensen die niet mannelijk (genoeg) zijn: lhbtqia+ personen en (andere) vrouwen en mannen.

Mannen zijn toch ook slachtoffer van geweld?

Klopt. Ook mannen zijn slachtoffer van geweld – relatief zelfs vaker dan lhbtqia+ personen en (andere) vrouwen slachtoffer zijn. Geweld tegen mannen wordt ook voornamelijk gepleegd door mannen. Mannelijkheidsnormen transformen draagt ook bij aan het voorkomen van geweld tegen mannen.

De White Ribbon Campagne vindt plaats tijdens de jaarlijkse ‘16 days of activism to end gender-based violence’: tussen 25 november, de internationale dag tegen geweld tegen vrouwen, en 10 december, de internationale dag van de rechten van de mens. Sinds 2016 organiseert Emancipator de campagne in Nederland.

We vragen aandacht voor de rol van mannen en mannelijkheid in gendergerelateerd geweld. Want gendergerelateerd geweld wordt in het overgrote deel van de gevallen gepleegd door mannen, en hangt sterk samen met ideeën en verwachtingen voor mannelijkheid. Als we onderin de piramide beginnen met die normen te transformeren, kunnen we geweld voorkomen. Zo maken we mannen deel van de oplossing.

De White Ribbon Campagne (WRC) is een wereldwijde beweging van jongens en mannen tegen geweld van mannen tegen vrouwen en meisjes. De campagne werd in november 1991 opgericht door een groep mannen in Toronto, Canada, als reactie op de massamoord op vrouwelijke studenten door Marc Lépine op de École Polytechnique in 1989. De campagne heeft zich verspreid naar meer dan 60 landen, en wordt in ieder land door een andere/eigen organisatie gevoerd of georganiseerd. De Canadese White Ribbon Campaign is nog steeds de grootste White Ribbon-organisatie.